Lýsingarþátíð og staðalímyndir

Útdráttur

Þeir sem aðhyllast svokallaða Relevance Theory (gildiskenningu) telja að tíðarmorfem í sagnorðum hafi ekki hugtakamerkingu heldur miðli ákveðnu ferli sem viðmælandinn fer eftir til að túlka segðina. Kenn­­­ingin um frönsku lýsingarþátíðina (fr. imparfait) sem er kynnt hér er byggð á þessari skoðun. Samkvæmt henni gefur lýsingarþátíðin við­mæland­­anum skipun um að álykta á grundvelli setningarinnar út frá þekkingu sinni á heiminum um aðstæðurnar sem sagnorðið á við. Segj­um til dæmis að við séum að túlka setninguna „Jeanne rentrait chez elle“ (Jeanne var á leiðinni heim til sín) þá veljum við sjálfkrafa einhverja staðalímynd um athöfnina {einhver er á leiðinni heim til sín} og ályktum að {einhver sem er á leiðinni heim til sín sé úti á götu}; af þessu drögum við þá ályktun að í setningunni felist: {Jeanne á tíma­punkti T í þátíð er úti á götu}. Enn fremur sýni ég fram á hvernig hægt er að útskýra marga málnotkunarlega eiginleika lýsingarþátíðarinnar, sér­stak­lega óhefðbundna notkun hennar, sem afleiðingu þessa sér­staka túlkunarferlis. Loks tala ég um möguleg tengsl á milli þessa túlk­unar­ferlis og ólokins horfs.

Lykilorð: Frönsk lýsingarþátíð, gildiskenningin, ólokið horf