Bíbí í Berlín uppfrædd og fermd

Útdráttur

Bíbí hét fullu nafni Bjargey Kristjánsdóttir (1927–1999) og var kennd við kotbæ foreldra sinna, Berlín, sem var rétt utan við Hofsós. Hún þótti bráðgert barn en veiktist á fyrsta ári og var í kjölfarið stimpluð sem „fáviti“ af fjölskyldu sinni og sveitungum. Bíbí var fædd á þeim tíma sem fötluðu fólki og fjölskyldum þess stóð engin opinber þjónusta til boða. Hún naut engrar formlegrar skólagöngu, var hornreka á heimilinu framan af og var falin fyrir gestum og gangandi. Bíbí skildi eftir sig umfangsmikla sjálfsævisögu sem hún skrifaði í einrúmi, hélt leyndri fyrir fjölskyldu sinni og samferðafólki og fáir vissu um tilvist hennar. Sjálfsævisaga Bíbíar ber vott um góða greind og innsæi í líf sitt og aðstæður og kemur að flestum tímabilum í lífshlaupi hennar. Markmið greinarinnar sem hér fer á eftir er tvíþætt. Annars vegar að varpa ljósi á barnæsku Bíbíar, uppfræðslu hennar og fermingu eins og birtist í sjálfsævisögunni, en þó að hún hafi ekki gengið í skóla fékk hún kennslu heima fyrir og lærði meðal annars að lesa og skrifa. Hins vegar er rýnt í margþættar opinberar heimildir sem til eru um barnæsku Bíbíar með það að markmiði að afhjúpa söguleg viðhorf sem enn þann dag í dag setja mark sitt á skólagöngu og tilveru fatlaðs fólks. Með þeim hætti teljum við að greina megi þau menningarlegu viðhorf sem finna mátti á þeim tíma sem Bíbí var að alast upp og um leið spegla samtímann í sögu hennar. Sjálfsævisaga Bíbíar er einstök heimild sem stendur framarlega í flokki íslenskra sjálfsbókmennta þar sem hún er til þess fallin að auka þekkingu á stöðu þeirra sem voru á jaðri samfélagsins, ekki síst fatlaðra kvenna og stúlkna.