Menntun eða þjónusta?

Þrástef og þversagnir í umfjöllun fjölmiðla um leikskóla

Útdráttur

Mikil fjölmiðlaumræða varð um leikskóla á árunum 2020–2022. Þann 14. janúar 2020 samþykkti meirihluti skóla- og frístundaráðs Reykjavíkurborgar að stytta opnunartíma leikskóla um hálftíma síðdegis, hafa skólana opna til 16:30 í stað kl. 17. Við greindum umræðuna næstu 13 daga á eftir. Einnig voru greindir kosningapistlar fyrstu 13 dagana í maí 2022 fyrir sveitarstjórnarkosningarnar 14. maí 2022. Samtals voru þetta 59 greinar, fréttir og pistlar. Leitað var svara við spurningunum: Hvað er leikskóli og til hvers er hann? Hvað er ætlast til að börn fái út úr leikskóladvöl?

Við greindum efnið með sex þrepa aðferð sögulegrar greiningar á orðræðu. Við greindum sex þrástef í efninu; álagið á börnin, álagið á starfsfólkið, þroski og leikur, jafnrétti, þjónustuhlutverk leikskóla og loks þema sem við nefnum skjótvirkar lausnir. Við greindum tvö löggildingarlögmál sem jafnframt fela í sér þversagnir. Hið fyrra felur í sér að leikskóli er menntastofnun sem um leið hefur samfélagsleg hlutverk, annars vegar til að stuðla að jafnrétti kynjanna og hins vegar sem þjónusta við atvinnulífið með því að sjá til þess að börnin séu á öruggum stað meðan foreldrarnir vinna. Þversögn felst í að ýmis ytri skilyrði hafa orðið til þess að leikskólunum er erfitt að sinna þessu verkefni, það er að börnin fái sveigjanlegt heils dags leikskólapláss. Hitt lögmálið er að flestir virðast vilja að leikskólar sem menntastofnanir séu ólíkir grunnskólum. Sókn í að stytta dvalartíma og stytta opnunartíma kemur ef til vill ekki niður á menntunarhlutverkinu en rekst á við jafnréttis- og þjónustuhlutverkið við foreldra og atvinnulíf.

Rannsóknin gefur skýrt til kynna að tekist er á um framtíð leikskólakerfisins á Íslandi. Höfundar undirstrika mikilvægi þess að uppbygging leikskólakerfisins taki mið af fjölþættum hlutverkum hans í íslensku samfélagi, þar sem virðing er borin fyrir þeim öllum.