Vanadio, itrio, ángstrom… Um tækniorð af norrænum uppruna í spænsku

Útdráttur

Á 18. öld urðu víðtækar breytingar í heimi vísinda. Mikil og ör þróun átti sér stað m.a. í náttúru- og raunvísindum. Ný þekking og nýjar uppgötvanir á sviði efna- og eðlisfræði kölluðu á ný orð yfir áður óþekkt fyrirbæri á borð við málma, frumefni, samsett efni, ofl. Vísindamenn, þar á meðal norrænir, freistuðu þess að finna nýjum efnum viðeigandi nafn og eru nokkur nýyrðanna í heimi efna- og
eðlisfræði af norrænum toga. Við nýyrðasmíðina var í sumum tilvikum leitað í smiðju norrænnar goðafræði (vanadín), í öðrum hefur nýtt efni verið skírt eftir staðnum þar sem það fannst (hólmín, ytterbín) eða fengið heiti sitt af vísindamanninum sem uppgötvaði það (angström, celsíus). Mörg orðanna voru færð í latneskan búning og bárust þær orðmyndir yfir í önnur tungumál heims og teljast til alþjóðaheita nú á dögum. Orð af norrænnni rót bárust úr einu tungumáli í annað, m.a. þýsku, ensku og frönsku og þaðan yfir í spænsku á 18. öld og næstu aldir. Íðorðin sem hér eru í brennidepli hafa fallið að spænsku
málkerfi, bæði hljóðfræðilega og beygingarlega. Í greininni er varpað ljósi á sögu fimmtán íðorða í spænsku sem eru af norrænum uppruna. Sum orðanna heyra undir svið efnafræði eins og skandín (skandíum), hafnín (hafníum), hólmín (hólmíum), nóbelín (nobelíum), tungsten, vanadíum (vanadín) erbín (erbíum), terbín (terbíum), ytterbín (ytterbíum), yttrín (yttríum) þórín (þóríum) önnur flokkast með orðum úr eðlisfræði angström, celsíus, og sívert.
Lykilorð: orðfræði – tökuorð – norræn – íðorð – spænska